پیگیری راه سوم در شبه جزیرۀ کره توسط بایدن

اگرچه هر رئیس‌جمهوری در آمریکا با برنامه‌ای خاص خواهان حل این مسئله بوده، اما با این حال همچنان لاینحل باقی مانده است. صبر راهبردی اوباما، فشار حداکثری و معامله بزرگ ترامپ تروریست هیچ‌کدام نتوانسته بحران در شبه جزیره کره را از بین ببرد. برگزاری دیدار مستقیم میان دونالد ترامپ تروریست و کیم جونگ اون که برای اولین بار میان رهبران دو کشور به وقوع پیوست، به طور خاص با توجه به اظهار تمایلِ کیم جونگ اون به دنبال کردن مدل ویتنامی، این امید را در میان برخی تحلیلگران و سیاستمداران به وجود آورد که امکان تغییر در وضعیت شبه جزیره وجود دارد؛ اما نه این نشست‌ها و نه تلاش‌های رئیس‌جمهور کرة جنوبی نتوانست تغییری در وضعیت شبه جزیره کره به وجود آورد.

با به قدرت رسیدن جو بایدن در آمریکا این سؤال مطرح می‌شود که آیا امکان تغییر در روابط آمریکا و کرة شمالی وجود دارد یا خیر؟ با نگاه به شواهد و قرائن چند ماه گذشته می‌توان منکر تحولی عمده در روابط میان واشنگتن و پیونگ‌یانگ شد. در این خصوص اولین هشدار از سوی خواهر رهبر کرة شمالی به دنبال مانور نظامی مشترک آمریکا و کرة جنوبی مطرح شد. همچنین انجام آزمایش دو موشک کروز و به دنبال آن آزمایش دو موشک بالستیک که به سمت دریای ژاپن روانه شدند، از جمله اقدامات عملی پیونگ یانگ در مقابله با تهدیدات آمریکا بوده است. در سوی مقابل، در همین چند ماه گذشته می‌توان عناصر تشکیل دهندۀ رویکرد دولت بایدن نسبت به مسئلۀ کرة شمالی را کشف کرد. «جن ساکی»، سخنگوی کاخ سفید، در اواخر ماه آوریل اظهار داشت که دولت بایدن ارزیابی رویکرد آمریکا دربارۀ کرة شمالی را به اتمام رسانده است. مهم‌ترین محور اظهارات وی این بود که آمریکا نه رویکرد معامله بزرگ ترامپ و نه رویکرد صبر راهبردی اوباما را دنبال خواهد کرد؛ بلکه رویکردی عملی و مشخص را دنبال خواهد کرد که راه را برای دیپلماسی باز می‌گذارد. در عین حال به گفتۀ وی، هدف آمریکا همچنان غیرهسته‌ای شدن کامل کرة شمالی است.

یکی دیگر از مشخصه‌های مهم رویکرد دولت بایدن، هماهنگی با متحدان از جمله ژاپن و کرة جنوبی است. در سفر آنتونی بلینکن و لوید آستین به آسیا به عنوان اولین سفر خارجی آن‌ها موضوع کرة شمالی یکی از محورهای اصلی تبادل اطلاعات و گفت‌وگوها بوده است. در همین راستا، جو بایدن در جلسه مشترک با کنگره بر کار با متحدان به منظور مقابله با تهدید کرة شمالی تأکید کرد. اولین دیدار بایدن در کاخ سفید با رهبران خارجی نیز با رؤسای جمهور ژاپن و کرة جنوبی بوده است. آن چنانکه از فحوای اظهارات مقامات دولت بایدن بر می‌آید باید منتظر رویکرد میانه‌ای در سیاست دولت دمکرات آمریکا بود؛ این بدین معنا است که احتمالاً موضوع غیرهسته‌ای شدن مرحله‌ای؛ مرحله به مرحله به عنوان راه سوم محور اصلی در سیاست خارجی دولت بایدن در موضوع کرة شمالی به شمار می‌رود. اگرچه دولت‌های پیشین به دلیل نگرانی از فریب کرة شمالی این رویکرد را دنبال نکرده‌اند، اما آن گونه که برخی مقامات آمریکا اظهار داشته‌اند، دولت جدید آمریکا ممکن است برخی مسکن‌ها را در ازای گام‌های ویژه کرة شمالی اعطا کند و در عین حال هدف نهایی غیر‌هسته‌ای شدن کره را نیز دنبال نماید.

با این حال چالش‌های جدی در دستیابی به خلع سلاح هسته‌ای کرة شمالی وجود دارد؛ از یک سو به نوع رویکرد چین باز می‌گردد؛ پکن نقشی تعیین‌کننده در هرگونه فرایند غیرهسته‌ای شدن کرة شمالی ایفا خواهد کرد. با این حال، این نگرانی در میان تصمیم‌گیران این کشور وجود دارد که هرگونه خلع سلاح ممکن است در نهایت موجب به قدرت رسیدن حکومتی نزدیک به آمریکا شود. این امر می‌تواند در شرایط افزایش تنش با آمریکا نقش زیادی در ممانعت از تغییر در شبه جزیره ایفا کند. البته این نکته نیز شایان ذکر است که وضعیت شبه‌جزیره در همین شرایط دستاویز مناسبی برای آمریکا فراهم می‌آورد تا حضور خود در آسیا پاسفیک را توجیه کند.

چالش دیگر، گذار کرة شمالی از مرحله‌ای است که بازگشت از آن دشوار است. هسته‌ای بودن به بخشی از هویت این کشور تبدیل شده و تاریخ دو دهۀ گذشته نشان می‌دهد در پایان دورۀ هر دولت در آمریکا، تعداد تسلیحات هسته‌‌ای کرة شمالی افزایش جدی یافته است. چالش دیگر به نقش «مون جا این» به عنوان حامی سیاست تعامل با کرة شمالی برمی‌گردد. به نظر می‌رسد استناد به بیانیه سنگاپور در ۲۰۱۸ در اعلامیۀ مشترک پس از دیدار بایدن و مون متأثر از تلاش رئیس‌جمهور کره بوده است؛ اما در صورتی که اقبال در انتخاباتِ آیندۀ کره به وی کمتر شود امکان دارد یکی از تسهیل‌گران تعامل کنار رود.

منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی

توضیح: «گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»